Απάντηση στην πηγή της δεύτερης ενότητας: Εργατικό κίνημα
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραθέματα και τις ιστορικές σας γνώσεις να διερευνήσετε τις αιτίες της καθυστέρησης στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα το 19ο αι.
Η πορεία της ελληνικής κοινωνίας κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα δεν επέτρεψε να δημιουργηθούν εκείνες οι διεργασίες που θα οδηγούσαν τη χώρα σ’ ένα στάδιο ανάπτυξης ανάλογο προς εκείνο των εκβιομηχανισμένων καπιταλιστικών χωρών της Δ. Ευρώπης. Η Ελλάδα παρέμενε χώρα αγροτική με διογκωμένο τον τριτογενή τομέα της οικονομίας (παροχή υπηρεσιών, εμπόριο, πιστοδοτικές υπηρεσίες) και με έναν τεράστιο κρατικό μηχανισμό. Μέχρι το 1880 δεν είχε γίνει καμιά σχεδόν προσπάθεια για ανάπτυξη του δευτερογενούς τομέα (βιομηχανία).
(Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη, Γ΄ Λυκείου)
«Η εργατική τάξη, η οποία θα έδινε και το μέτρο των ταξικών αντιθέσεων στα αστικά κέντρα βρισκόταν σε νηπιακή κατάσταση στην πρώτη δεκαετία του αιώνα μας, χωρίς κοινωνικά δικαιώματα και νομική περιχαράκωση. Το σπουδαιότερο θεμέλιο για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων της, η συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων, είχε μια υποτυπώδη διάρθρωση σωματειακής- συντεχνιακής μορφής και της έλειπε η δυνατότητα να οργανώσει και να καθοδηγήσει ταξικούς αγώνες. Για να σχηματίσει κανείς μια ιδέα της ασύδοτης εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης αρκεί να σημειωθεί πως η Κυριακή αργία και το οκτάωρο καθιερώθηκαν νομοθετικά από την πολιτεία μόλις το 1911».
(Βουρνάς, Ιστορία της Νεώτερης και Σύγχρονης Ελλάδος, Αθήνα 2003)
Οι Έλληνες σοσιαλιστές, μετά τις αναπάντεχα ραγδαίες επιτυχίες των βαλκανικών συμμάχων, είχαν υποκύψει εύκολα, ως προς τα ζητήματα των εθνικών διεκδικήσεων, στο κύμα του σωβινισμού που επικρατούσε από άκρη σε άκρη στη χώρα. Εκτός από την έλλειψη ενότητας και την περιορισμένη λαϊκή απήχηση, το σοσιαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα πριν, κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά τους βαλκανικούς πολέμους επηρεάστηκε δυσμενώς από τη δημοτικότητα του Βενιζέλου (που είχε τη μεγάλη πλειοψηφία των εργατικών δυνάμεων στο πλευρό του λόγω της μεταρρυθμιστικής του πολιτικής) και από τις στρατιωτικές νίκες και την εντυπωσιακή επέκταση της χώρας, που είχαν απορροφήσει τις προσπάθειες και τη φαντασία του ελληνικού λαού.
[Πετρίδης Π., Ξενική εξάρτηση και εθνική πολιτική 1910 -1918]
Εισαγωγή: Στην Ελλάδα του 19ου αιώνα παρατηρείται κάποια καθυστέρηση στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος, σε σχέση με τις γειτονικές της και τις ευρωπαϊκές χώρες. Για την καθυστέρηση αυτή ευθύνονται οι ιδιαίτερες ιστορικές συνθήκες που παρατηρούνται στην Ελλάδα. | |
Κείμενο βιβλίου | Κείμενο πηγής |
Έτσι στο τέλος του 19ου αιώνα συναντάμε στην Ελλάδα σοσιαλιστικές ομάδες και εργατικές ομαδοποιήσεις, ωστόσο η πολιτική και κοινωνική τους επιρροή ήταν σαφώς μικρότερη από εκείνη που άσκησαν αντίστοιχα κινήματα σε βιομηχανικές χώρες της Δύσης, αλλά και σε βαλκανικές χώρες (π.χ. Βουλγαρία). Ένας από τους παράγοντες που οδήγησαν στην καθυστέρηση του εργατικού κινήματος ήταν η απουσία σύγχρονων βιομηχανικών μονάδων. Από την άλλη πλευρά, ακόμα και στα μεγάλα δημόσια έργα της περιόδου, σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού προερχόταν από το εξωτερικό (στη διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου εργάστηκαν πολλοί Ιταλοί) ή ήταν πρόσκαιρης, βραχύχρονης απασχόλησης. (παράγοντες που δεν ευνοούσαν τη δραστηριοποίησή του). Πιο σταθερό εργατικό δυναμικό δούλευε στις μεταλλευτικές επιχειρήσεις, όπου και εκδηλώθηκαν οι πρώτες καθαρά εργατικές εξεγέρσεις (Λαύριο, 1896). Τέλος, στον ιδεολογικό τομέα η επικράτηση της Μεγάλης Ιδέας εμπόδιζε την ανάπτυξη και διάδοση ιδεολογιών με κοινωνικό και ταξικό περιεχόμενο | Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην «Ιστορία νεώτερη και σύγχρονη», η Ελλάδα δεν κατορθώνει κατά το 19ο αιώνα να ακολουθήσει τους ρυθμούς ανάπτυξης και εκβιομηχάνισης που παρατηρούνται στις χώρες τις Δ. Ευρώπης. Όπως αναφέρει συμπληρωματικά ο Βουρνάς (Ιστορία της Νεότερης και της Σύγχρονης Ελλάδας) οι εργαζόμενοι την εποχή αυτή είναι οργανωμένοι σε συντεχνίες και σωματεία, που η υποτυπώδης οργάνωσή τους δεν τους επιτρέπει να συντονίσουν τους εργαζομένους και να τους καθοδηγήσουν στους αγώνες για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής ήταν η εργατική τάξη να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους εργοδότες της, να καταπατούνται τα κοινωνικά της δικαιώματα, και να μην έχει νομική προστασία. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αποδεικνύει την κατάσταση των εργαζομένων στην Ελλάδα την εποχή αυτή είναι ότι η Κυριακή αργία και το οκτάωρο καθιερώθηκαν νομοθετικά από την πολιτεία μόλις το 1911. Πράγματι, στην Ελλάδα κατά το 19ο αιώνα ο παραγωγικός τομέας που κυριαρχεί είναι ο αγροτικός και μέχρι την εποχή του Τρικούπη, δεν σημειώθηκαν σημαντικές προσπάθειες εκβιομηχάνισης (Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη) . Ο Π. Πετρίδης εξηγεί αναλυτικότερα πώς η Μ. Ιδέα στάθηκε εμπόδιο στη διάδοση της σολιαστικής ιδεολογίας. Συγκεκριμένα, οι στρατιωτικές επιτυχίες της Ελλάδας κατά τη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων έστρεψαν το ενδιαφέρον του ελληνικού λαού στα εθνικά ζητήματα, γεγονός που ζημίωσε την επιρροή των σοσιαλιστών. Οι τελευταίοι, εξάλλου, επισκιάζονταν από τη μεγάλη δημοτικότητα του Βενιζέλου, που οφείλονταν στις ευνοϊκές μεταρρυθμίσεις που είχε προωθήσει για τους εργαζομένους. Η έλλειψη ενότητας, τέλος, ήταν ένας ακόμα αρνητικός παράγοντας για την επικράτηση των σοσιαλιστικών ιδεών. |
Συμπέρασμα - Επίλογος Οι οικονομικές και πολιτικές συθήκες που επικρατούσαν λοιπόν κατά το 19ο αιώνα στην Ελλάδα δεν ευνόησαν την ανάπτυξη του εργατικού κινήματος και τη διάδοση της σοσιαλιστικής ιδεολογίας . Η κατάσταση αυτή ανατρέπεται μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και περισσότερο ακόμα μετά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο, όταν οι συνθήκες γίνονται πιο ευνοϊκές για την ταξική συνειδητοποίηση των εργαζομένων. | |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου