2. Οι επιπτώσεις από την άφιξη των προσφύγων

1. Σχεδιάγραμμα

2. Παρουσίαση

3. Διαβάστε στο κεφάλαιο "Η απασχόληση των αστών προσφύγων" τις οικονομικές συνέπειες της άφιξης των προσφύγων στον τομέα της βιομηχανίας.

4. Οι πρόσφυγες στα πλαίσια της ελληνικής κοινωνίας (κυρίως για τις επιπτώσεις στην εθνολογική σύσταση και τον πληθυσμό), ιστοσελίδα

Βίντεο

Από τις πηγές

Επιπτώσεις από την άφιξη των προσφύγων

α) Εθνολογική σύσταση

      " Η εισροή τόσο μεγάλου αριθμού προσφύγων και η εγκατάστασή τους κυρίως στα προσφάτως κτηθέντα εδάφη της " Νέας" Ελλάδας μετέβαλε σημαντικά την εθνολογική ισορροπία της χώρας. Οι Έλληνες της ελληνικής Μακεδονίας, που αποτελούσαν μειονότητα αμέσως μετά τους Βαλκανικούς πολέμους, τώρα έγιναν μια σαφής πλειονότητα. Η απογραφή του 1928 κατέγραψε ότι σχεδόν οι μισοί κάτοικοι της Μακεδονίας ήταν προσφυγικής καταγωγής. Στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Έλληνες αποτελούσαν λιγότερο απο το 20% του πληθυσμού της δυτικής Θράκης. Με την ολοκλήρωση της ανταλλαγής, ανήλθαν σε ποσοστό υψηλότερο του 60%.

       Η Ελλάδα έγινε έτσι μια πό τις πιο ομοιογενείς, από εθνολογική άποψη, χώρες των Βαλκανίων, έστω κι αν το ζήτημα των μικρών μειονοτήτων των μουσουλμάνων (κυρίως τουρκικής καταγωγής), Εβραίων, Σλαβομακεδόνων, Βλάχων και Αλβανών θα παρέμενε ευαίσθητο. " 

(Richard Clogg, Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδας 1770- 2000)

γ) Οικονομία

"Για την ελληνική βιομηχανία αστοί και αγρότες πρόσφυγες αποτέλεσαν μια πολύτιμη κινητήριο δύναμη, καθώς συνέβαλαν στην ανάπτυξή της πολλαπλά. Η εσωτερική αγορά διευρύνθηκε σημαντικά με την ενσωμάτωση ενάμισι εκατομμυρίου νέων κατοίκων στο ελληνικό κράτος, ενώ οι ανάγκες των χιλιάδων νέων αγροτικών νοικοκυριών αύξησαν σημαντικά τη ζήτηση για χημικά λιπάσματα, μηχανήματα και γεωργικά εργαλεία. Νέα κεφάλαια επενδύθηκαν από πρόσφυγες επιχειρηματίες που είχαν τη δυνατότητα να τα μεταφέρουν στην Ελλάδα. Σύμφωνα με υπολογισμούς του διοικητή της Εθνικής Τράπεζας, την τετραετία 1923-1927 οι συναλλαγματικές καταθέσεις των προσφύγων στην ΕΤΕ υπολογίζονταν περίπου σε 130.000.000 χρυσές λίρες και κάπου 100.000.000 στις υπόλοιπες τράπεζες.³³ Ωστόσο, ο πλέον σημαντικός παράγοντας ανάπτυξης υπήρξε η «αδήριτος ανάγκη του επιουσίου»,³⁴ η ανάγκη που επέτρεψε τη χρησιμοποίηση των προσφύγων σαν φτηνό και πολλές φορές ειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Μόλις τρία χρόνια μετά την έλευση των προσφύγων, το 1926, στις προσφυγικές συνοικίες της Αθήνας λειτουργούσαν 36 εργοστάσια, που απασχολούσαν περίπου 5.000 πρόσφυγες, κυρίως γυναίκες. Μεγάλη ανάπτυξη παρατηρήθηκε στην παραγωγή οικοδομικών υλικών, γεγονός που οφείλεται στις ανάγκες που δημιουργήθηκαν τα πρώτα ιδίως χρόνια, όταν χτίστηκαν περίπου 28.000 οικίες από την ΕΑΠ για να στεγαστεί ένα μέρος των προσφύγων. Ανάλογη ανάπτυξη παρατηρήθηκε και στην παραγωγή ταπήτων (από τα 36 εργοστάσια που είχαν ιδρυθεί το 1926 στις προσφυγικές συνοικίες τα 27 ήταν ταπητοβιομηχανίες), βαμβακερών υφασμάτων και νημάτων. Παράλληλα, ιδρύθηκαν πολλά εργοστάσια επεξεργασίας δερμάτων, παραγωγής ενδυμάτων και αλευροβιομηχανικών προϊόντων τόσο στον παραδοσιακό βιομηχανικό άξονα της οδού Πειραιώς όσο και σε κάθε σημείο της πόλης όπου είχαν εγκατασταθεί πρόσφυγες. Σημαντικός αριθμός προσφύγων απασχολήθηκε σε εργασίες που είχαν να κάνουν με τον οικοδομικό οργασμό της πρώτης μεσοπολεμικής δεκαετίας,³⁵ καθώς και ως εργάτες στα μεγάλα δημόσια έργα της εποχής. Ωστόσο, η βιομηχανική αυτή ανάπτυξη ήταν εξ ορισμού πρόσκαιρη, καθώς είτε βασιζόταν σε μία ζήτηση συγκυριακή, όπως ήταν αυτή των οικοδομικών υλικών, είτε αφορούσε κυρίως είδη πολυτελείας, όπως ήταν τα κεραμικά και οι τάπητες. Το γεγονός αυτό τα καθιστούσε εξαιρετικά ευπαθή στο διεθνή ανταγωνισμό και τις οικονομικές κρίσεις."

Για τις παραπομπές και περισσότερα στοιχεία επισκεφτείτε τη διαδικτυακή  Εγκυκλοπαίδεια του Μείζονος Ελληνισμού, όπου φιλοξενείται το πρωτότυπο άρθρο του Κατσάπη Κωνσταντίνου "Η αποκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου".